Nöbetçi Eczaneler
Akhisar Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Alper Alhat, zeytinyağı fabrikacılarıyla gerçekleştirdiği toplantıda sektördeki mevcut iki faz üretim modelinin ekonomik ve çevresel sorunlar yarattığını vurguladı. Alhat, prina tesislerinin karasuyu doğru işlemeyip derelere verdiğini öne sürerek “Bu model sürdürülemez” dedi.
“Fabrikalar cezalarla prina tesislerine mahkûm edildi”
Zeytinyağı üretiminde çevre kirliliğini önlemek gerekçesiyle iki faz modelinin dayatıldığını hatırlatan Alhat, fabrikaların bu süreçte cezalarla karşı karşıya bırakıldığını söyledi. Alhat, “Eskiden küçük ve kontrolsüz deşarjlar vardı, şimdi toplu halde derelere veriliyor. Sorun çözülmediği gibi fabrikaların gelirleri daraldı” ifadelerini kullandı.
Prina tesislerine eleştiri: “Karasuyu gizlice doğaya salıyorlar”
Prina tesislerinin karasuyu arıtmak veya değerli ürüne dönüştürmek yerine kolay yolu seçtiğini belirten Alhat, buna rağmen fabrikalara ödenen prina fiyatlarının sürekli düştüğünü söyledi. Mevcut yapının sürdürülebilir olmadığını belirten Alhat, çözümün entegre zeytinyağı fabrikalarında olduğunu dile getirdi.
“Karasu atık değil, değerli bir hammadde”
Karasuyun doğru işlendiğinde yüksek katma değer yaratabileceğini belirten Alhat, “Karasuyun içeriği ilaç ve kimya sanayinde kullanılabilir polifenollerle dolu. Potasyum, fosfor ve çeşitli iz elementler içeriyor. Buna rağmen tonlarcası boşa gidiyor” dedi.
“Ne değişti? Kirlilik arttı, gelir azaldı”
Alhat, iki faz sistemine geçişle birlikte suyun prina tesislerine toplandığını ancak bu tesislerin karasuyu yine gizlice derelere verdiğini söyledi. “Koku daha fazla, çevre kirliliği daha fazla, ama fabrikaların prina gelirleri azalıyor” diyerek mevcut yapının sorunları büyüttüğünü ifade etti.
Tekelleşme uyarısı
Prina tesislerinde tekelleşme iddialarına da değinen Alhat, “Artık para vermek yerine para almak istediklerini duyuyoruz. Bu olursa fabrikalar çiftçiden daha fazla hak istemek zorunda kalır” uyarısında bulundu.
Entegre model önerisi
Alhat, sektörün çıkış yolunun uygulanabilir ve basit bir sistemden geçtiğini belirterek TKDK’ya başvuracaklarını açıkladı. Önerilen modelde her fabrikaya çekirdek çıkarma ve ikinci ekstraksiyon için 3 faz dekantör desteği talep edilecek.
Yeni sistemin gerçek bir sıfır atık modeli olduğunu belirten Alhat, prensiplerini şöyle anlattı:
- Çekirdeksiz, az yağlı prina yem fabrikalarında değerlendirilecek.
- Zeytin çekirdekleri yakacak olarak kullanılacak.
- Karasu çiftçilere bedelsiz sıvı gübre olarak verilecek.
- “Kirletme yok, ek maliyet yok, verimlilik ve gelir var” dedi.
“Yeni Fabrika Açılması Lisansa Bağlanmalı”
Alhat son olarak, plansız fabrika açılışlarının sektörde aşırı rekabet yarattığını belirterek, yeni tesislerin ancak bölgedeki zeytin ağacı varlığı ve kapasite hesaplanarak lisansla açılması gerektiğini söyledi.